رتبه‌بندی IP (Ingress Protection) – راهنمای جامع مقاومت در برابر آب و گرد و غبار

در دنیای تکنولوژی امروزی، دستگاه‌های الکترونیکی مانند گوشی‌های هوشمند، ساعت‌های هوشمند، هدفون‌ها و دوربین‌ها، به طور فزاینده‌ای در معرض عوامل محیطی مانند آب و گرد و غبار قرار می‌گیرند. برای اینکه کاربران بتوانند با اطمینان بیشتری از این دستگاه‌ها در شرایط مختلف استفاده کنند، استانداردی به نام “رتبه‌بندی IP” یا “Ingress Protection Rating” تعریف شده است. این رتبه‌بندی، که توسط کمیسیون بین‌المللی الکتروتکنیکی (IEC) تدوین شده، میزان محافظت یک دستگاه در برابر ورود جامدات (مانند گرد و غبار) و مایعات (مانند آب) را مشخص می‌کند.

IP Rating چیست و چگونه خوانده می‌شود؟

یک رتبه‌بندی IP معمولاً به صورت دو حرف “IP” و به دنبال آن دو عدد (یا گاهی یک عدد و یک حرف X) نمایش داده می‌شود. به عنوان مثال: IP68.

• حرف اول (عدد اول): مقاومت در برابر جامدات (گرد و غبار)

  این عدد نشان‌دهنده میزان محافظت دستگاه در برابر ورود اجسام جامد و گرد و غبار است. این مقیاس از 0 تا 6 متغیر است:

  • 0: هیچ محافظتی وجود ندارد.
  • 1: محافظت در برابر اجسام جامد بزرگتر از 50 میلی‌متر (مانند دست).
  • 2: محافظت در برابر اجسام جامد متوسط، با قطر 12.5 میلی‌متر (مانند انگشتان).
  • 3: محافظت در برابر اجسام جامد کوچکتر، با قطر 2.5 میلی‌متر (مانند سیم یا ابزار).
  • 4: محافظت در برابر اجسام جامد کوچکتر، با قطر 1 میلی‌متر (مانند سیم یا پیچ).
  • 5: محافظت محدود در برابر گرد و غبار. ورود گرد و غبار ممکن است به دستگاه آسیب نزند، اما ممکن است به طور کامل از ورود آن جلوگیری نشود.
  • 6: کاملاً ضد گرد و غبار. هیچ ذره‌ای از گرد و غبار نمی‌تواند وارد محفظه دستگاه شود.

• حرف دوم (عدد دوم): مقاومت در برابر مایعات (آب)

  این عدد نشان‌دهنده میزان محافظت دستگاه در برابر ورود آب و مایعات است. این مقیاس از 0 تا 9K متغیر است:

  • 0: هیچ محافظتی وجود ندارد.
  • 1: محافظت در برابر چکه کردن آب به صورت عمودی.
  • 2: محافظت در برابر چکه کردن آب با زاویه تا 15 درجه نسبت به حالت عمودی.
  • 3: محافظت در برابر باران یا پاشش آب با زاویه تا 60 درجه نسبت به حالت عمودی.
  • 4: محافظت در برابر پاشش آب از هر جهتی.
  • 5: محافظت در برابر جت‌های آب با فشار کم از هر جهتی.
  • 6: محافظت در برابر جت‌های آب با فشار بالا از هر جهتی.
  • 7: محافظت در برابر غوطه‌وری موقت در آب تا عمق 1 متر به مدت 30 دقیقه.
  • 8: محافظت در برابر غوطه‌وری مداوم در آب تحت فشاری که توسط سازنده مشخص شده (معمولاً عمیق‌تر از 1 متر).
  • 9K: محافظت در برابر جت‌های آب با فشار بالا و دمای بالا (100 بار فشار در دمای 80 درجه سانتی‌گراد). این بالاترین سطح مقاومت است و معمولاً در وسایل نقلیه یا تجهیزات صنعتی دیده می‌شود.

کاربرد IP Rating در دستگاه‌های مختلف

• هدفون‌ها و هندزفری‌ها: بسیاری از هدفون‌های ورزشی یا بی‌سیم دارای رتبه‌بندی IPX4 تا IPX7 هستند. IPX4 به معنای مقاومت در برابر عرق و پاشش آب است که برای ورزشکاران کافیست. IPX7 به معنای مقاومت در برابر غوطه‌وری موقت در آب است.
• گوشی‌های هوشمند و ساعت‌های هوشمند: بسیاری از پرچمداران امروزی دارای رتبه‌بندی IP67 یا IP68 هستند که آنها را در برابر گرد و غبار و غوطه‌وری در آب مقاوم می‌سازد.
• دوربین‌ها: دوربین‌های اکشن (Action Cameras) مانند GoPro معمولاً رتبه‌بندی IP68 یا بالاتر دارند تا بتوانند در شرایط سخت و زیر آب استفاده شوند.

نکات مهم در مورد IP Rating:

• عدم گارانتی در برابر آسیب مایعات: اکثر تولیدکنندگان، حتی برای دستگاه‌هایی با رتبه‌بندی IP بالا، آسیب ناشی از غوطه‌وری در مایعات را تحت پوشش گارانتی قرار نمی‌دهند. بنابراین، حتی اگر دستگاه شما ضد آب است، بهتر است از قرار دادن عمدی آن در معرض مایعات خودداری کنید.
• مقاومت در برابر آب شیرین: رتبه‌بندی IP معمولاً برای آب شیرین طراحی شده است. آب شور دریا، استخر (به دلیل کلر) یا نوشیدنی‌ها می‌توانند به آب‌بندی دستگاه آسیب بزنند.
• کاهش مقاومت با گذشت زمان: آب‌بندی دستگاه ممکن است به مرور زمان و در اثر ضربه، افتادن یا استفاده نادرست ضعیف شود.
• بند “X”: اگر به جای عدد دوم، حرف “X” قرار گرفته باشد (مثلاً IPX4)، به این معنی است که دستگاه در برابر گرد و غبار تست نشده یا تولیدکننده اطلاعاتی در این زمینه ارائه نکرده است، اما در برابر آب مقاوم است.

نتیجه‌گیری

رتبه‌بندی IP یک شاخص کلیدی برای سنجش دوام و مقاومت دستگاه‌های الکترونیکی در برابر عوامل محیطی است. با درک معنی این رتبه‌بندی‌ها، می‌توانید با اطمینان بیشتری دستگاه خود را انتخاب کرده و در شرایط گوناگون از آن استفاده کنید، اما همیشه به یاد داشته باشید که هیچ دستگاهی کاملاً “ضد آب” نیست و باید در استفاده از آن احتیاط لازم را به عمل آورد.